جشن اردیبهشتگان چه روزی است؟

اردیبهشتگان یکی از شناخته شده ترین جشن های ایران باستان و زرتشتیان به شمار می رود که در ستایش اخلاق است و مانند بسیاری دیگر از جشن های باستانی ایرانیان با نکوداشت آتش همراه است. اردیبهشتگان طبق گاه شمار باستانی در روز سوم اردیبهشت جشن گرفته می شد؛ اما طبق تقویم امروزی این مراسم در دومین روز این ماه برگزار می گردد. در حال حاضر زرتشتیان این جشن را با آداب مخصوص به خود در آتشکده ها برگزار می نمایند.

اگر به آشنایی با جشن اردیبهشتگان، زمان و آداب و رسوم برگزاری این مراسم علاقه دارید، با ما همراه شوید. در این مقاله ما به معرفی کامل جشن اردیبهشتگان می پردازیم.

آنچه می خواهید درباره جشن اردیبهشتگان بدانید:

• اردیبهشتگان چیست؟
• اردیبهشتگان چه روزی است؟
• معنی اردیبهشتگان
• مراسم اردیبهشتگان
• عکس اردیبهشتگان

اردیبهشتگان چیست؟

در تاریخ ایران زمین از گذشته های بسیار دور یعنی دوران باستان، برگزاری جشن های مختلف در طول سال متداول بوده است. برگزاری این جشن ها برای نکوداشت و پاسداشت نیکی و پارسایی و برقراری اتحاد میان ایرانیان بود. دین مردم ایران باستان زرتشتی بود و مهم ترین آموزه های این دین که ستایش نیکی و پرهیز از بدی بودند، درون مایه اصلی این جشن ها به حساب می آمدند.

بسیاری از جشن های ایران باستان همچنان در میان زرتشتیان ساکن منطقه ها مختلف ایران برگزار می شوند. هرکدام از این جشن ها نشانه ای از فرهنگ و تمدن ایرانی با خود به یادگار دارند. معروف ترین جشن های ایران باستان، جشن های ماهانه بودند که در هر ماه از سال در روزهای مشخصی برپا می شدند.

در تقویم ایران باستان برای هرروز نامی مشخص نموده بودند که مصادف شدن روز با ماه هم نام، سبب برگزاری جشن در آن روز می شد. سومین روز از هر ماه در تقویم اوستایی روز اردیبهشت نام داشت و به همین علت روز سوم ماه اردیبهشت را اردیبهشتگان می نامیدند. جشن اردیبهشتگان در زمره جشن های آتش قرار گرفته است.

از جشن اردیبهشتگان با عنوان گلستان جشن نیز یاد می شد. در تقویم امروزی روز دوم اردیبهشت را اردیبهشتگان عنوان نموده اند. هم زمان بودن این جشن با شکوفایی گل ها و سرسبزی طبیعت، زیبایی های دوچندان به جشن اردیبهشتگان بخشیده است. زرتشتیان در زمان برگزاری مراسم اردیبهشتگان لباس سفید می پوشند و دور آتش به شادی و پایکوبی می پردازند.

در کتاب اوستا از امشاسپند اردیبهشت با عنوان سومین امشاسپند و نماینده قانون، نظم و اخلاق در جهان یاد می گردد. بر طبق اعتقاد زرتشتیان، امشاسپند اردیبهشت جهان را از بی اخلاقی و گناه دور نگه می دارد و قانون الهی را در جهان راسخ می نماید. بعلاوه در باور زرتشتیان این امشاسپند نگهبان آتش نیز هست و آتش نماد راستی و پاکی به شمار می رود. گرما و نور آتش بدی ها را از جهان دور می نماید و پاکی و راستی را به زمین هدیه می دهد. این روز برای پیروان دین زرتشتی بسیار مبارک است و آن ها جشن اردیبهشتگان را زمان به هم پیوستن خیر و نور در جهان می دانند.

اردیبهشتگان چه روزی است؟

در گاه شمار ایران باستان، هر ماه از سال 30 روز داشت و هیچ کدام از ماه های سال 31 روز نداشتند. در این گاه شمار هفته ها نیز شمرده نمی شدند و تنها روزهای ماه مشخص نماینده زمان مشخصی بودند. به پنج روز پایانی سال پس از اسفند ماه اندرگاه یا پنج روز گاهانی می گفتند. هر یک از روزهای ماه در تقویم باستانی ایران که به نام تقویم اوستایی معروف است، برای خود نامی داشتند.

نام روزهای سال از نام امشاسپندان اهورامزدا و القاب او انتخاب شده بودند. در فرهنگ ایرانیان باستان روزهای ماه اهمیت بالایی داشتند و برای نکوداشت فضیلت های انسانی روزهای مختلف ماه را جشن می گرفتند. هدف از برگزاری این جشن ها نیز اتحاد میان زرتشتیان و پرورش خصایص نیکو در آن ها بود.

روز سوم از ماه اوستایی اردیبهشت روز نام داشت و این روز در ماه اردیبهشت، زمان برگزاری جشن اردیبهشتگان بود. پس از تغییر دادن تقویم به صورت امروزی و 31 روزه شدن ماه فروردین، زمان اردیبهشتگان یک روز تغییر کرد و زرتشتیان در روز دوم اردیبهشت ماه این جشن را برگزار می نمایند. شادی و جشن در فرهنگ زرتشتیان ایران باستان جایگاهی ویژه داشتند و به جز جشن های ماهیانه در مناسبت های دیگری مانند نوروز، شب یلدا و گاهنبارهای شش گانه نیز جشن هایی بر پا می شد.

معنی اردیبهشتگان

اردیبهشتگان جشنی باستانی در ستایش راستی، درستی و اخلاق است. کلمه اردیبهشت از ریشه اوستایی اشه و هشته آمده و اشه در زبان فارسی باستان به معنای پاکی و راستی و هشته به معنی برترین است. اشه و هشته معنی برترین راستی را می دهد و این نام به مرور زمان به اردیبهشت تبدیل شده است.

اردیبهشت نام یکی از امشاسپندان دین زرتشت نیز هست که نگهبان آتش است. امشاسپندان به القاب اهورامزدا اطلاق می شوند و هر امشاسپند بخشی از عظمت پروردگار را نشان می دهد. در دین زرتشت عناصر چهارگانه طبیعی ارزش بالایی دارند و بسیاری از جشن های زرتشتیان در نکوداشت این عناصر برگزار می شوند. بنابر اعتقاد زرتشتیان، زندگی در زمین از طریق عناصر آب، باد، خاک و آتش شکل می گیرد و همین عناصر زمین را پاک نگه داشته اند؛ به همین علت برای هرکدام از عناصر طبیعی الهه ای وجود دارد که از عنصر طبیعی خود نگهداری می نماید.

اردیبهشت به عنوان دومین امشاسپند، نگهبان آتش است و از آن محافظت می نماید. آتش نیز که گرما بخش و پر نور است به زمین هستی می بخشد و ناپاکی ها و دروغ را می سوزاند و تباه می نماید. بنا بر باور مردم ایران باستان، اردیبهشت و آتش نشانه های پاکی و پاک نمایندگی بودند. این باور هنوز هم در میان زرتشتیان جهان رواج دارد.

برای جشن اردیبهشتگان نمادهای دیگری نیز وجود دارد. زیبا سخن گفتن، برکت غذا و گندم، همگی از دیگر نشانه های اردیبهشت هستند. شکوفایی طبیعت و باروری گیاهان در این زمان نیز از دیگر خصیصه های جشن اردیبهشتگان است. اردیبهشتگان و آذرگان از مهم ترین جشن های ماهیانه زرتشتیان در ستایش آتش به شمار می روند.

مراسم اردیبهشتگان

مراسم اردیبهشتگان در آتشکده های مختلف ایران برگزار می گردد. در این روز زرتشتیان نقاط مختلف ایران در نزدیک ترین آتشکده یا زیارتگاه شهر محل سکونت خود جمع می شوند و با پوشیدن لباس سفید، کلاه و سربندهای مخصوص جشن اردیبهشتگان را برگزار می نمایند. در شهرهای بزرگ تر که تعداد آتشکده ها بیشتر است، جشن اردیبهشتگان را در بزرگ ترین و معروف ترین آتشکده شهر برگزار می نمایند. در بسیاری از شهرها این مراسم از ظهر شروع می گردد و تا شب نیز ادامه دارد.

در زمان شروع مراسم اردیبهشتگان آتش می افروزند و با خواندن اوستا و ستایش اهورامزد به نکوداشت راستی و درستی می پردازند. قدمت این جشن به سالیان دور می رسد و در گذشته آداب و رسوم برگزاری جشن اردیبهشتگان با حال حاضر تفاوت هایی داشت. در زمان ایران باستان همه مردم شهر برای برگزاری این جشن به دربار پادشاهان می رفتند و سران هر دسته و گروه هدایایی را به پادشاهان پیشکش می کردند و هنرمندان به اجرای برنامه مشغول می شدند. پادشاهان نیز به هنرمندان پاداش می دادند و سپس به اوستا خوانی و ادای احترام به آتش مشغول می شدند.

گیاهان و گل ها نیز از گذشته تا به امروز نقش مهمی در اردیبهشتگان داشته اند؛ به همین علت از این روز با نام گلستان جشن نیز یاد می گردد. بر اساس باور زرتشتیان در روز اردیبهشتگان باید بیش از هرروز دیگری از گناه و هرگونه بی اخلاقی و ناپاکی دوری کرد. زرتشتیان اعتقاد دارند که در این روز درهای نعمت به روی بندگان باز می گردد و خیر و برکت جای شر و بدبختی را می گیرد. پس از دعا و نیایش و ستایش اهورامزدا، شرکت نمایندگان به اجرای موسیقی و پایکوبی مشغول می شوند و تا زمان خاموش شدن آتش ها به شادی کردن ادامه می دهند. از معروف ترین شهرهای برگزارنماینده مراسم اردیبهشتگان می توان به شهرهای یزد، کرمان، تهران، شیراز و اصفهان اشاره نمود.

عکس اردیبهشتگان

در منطقه ها مختلف ایران جشن اردیبهشتگان با حضور پر شور زرتشتیان و سایر علاقه مندان به مراسم کهن ایرانی برگزار می گردد. این جشن در سال 1400 خورشیدی به صورت مجازی در اینستاگرام امرداد برگزار گردید. سخنرانی، پخش نماهنگ، برگزاری هماورد ایران شناسی، قرعه کشی جشنواره ایران به گزارش آینده سازانش و … از برنامه های گوناگون این جشن زنده اینستاگرامی بود.

آیین جشن خوانی همراه با سرایش اردیبهشت یشت و سخنرانی به نقل از سایت امرداد در رویه اینستاگرامی گروه آموزشی و پژوهشی پویندگان راه اشا و پیاده روی خانوادگی با هماهنگی کمیسیون بانوان زرتشتی یزد در پاسداشت جشن اردیبهشتگان و گرامیداشت یاد نوجوان ورزشکار مهیار فرزانه از برنامه های سال 1401 خورشیدی بود.

به نقل از سایت امرداد مسابقه عکس های قدیمی از افراد، آیین ها، مکان ها، زیارتگاه ها و دورهمی های خانوادگی (به نام روانشاد ایرج نوذری) از برنامه های جشن اردیبهشتگان 1403 خواهد بود. با فرتورهای ارسالی، آلبومی دیجیتالی از فرتورهای قدیمی زرتشتیان ایران و جهان تهیه خواهد شد؛ آلبومی که به موزه ها و کتابخانه های زرتشتیان سراسر جهان جهت ماندگاری اهدا می گردد.

در این قسمت تصاویری از مراسم اردیبهشتگان را می توانید ببینید.

در این مقاله به معرفی جشن اردیبهشتگان، یکی از کهن ترین جشن های ایران باستان پرداختیم. اگر تابه حال تجربه شرکت در جشن اردیبهشتگان را داشته اید، در ادامه می توانید آن را با ما و دیگر کاربران خبرنگاران در میان بگذارید.

پرسش های متداول

مفهوم جشن اردیبهشتگان چیست؟

اردیبهشتگان یکی از شناخته شده ترین جشن های ایران باستان و زرتشتیان به شمار می رود که در ستایش اخلاق است

اردیبهشتگان مصادف با کدام روز است؟

سومین روز از هر ماه در تقویم اوستایی روز اردیبهشت نام داشت و به همین علت روز سوم ماه اردیبهشت را اردیبهشتگان می نامیدند.

جشن اردیبهشتگان در زمره کدام جشن ها قرار گرفته است؟

جشن اردیبهشتگان در زمره جشن های آتش قرار گرفته است.

اردیبهشتگان در کدام شهرها برگزار می گردد؟

از معروف ترین شهرهای برگزارنماینده مراسم اردیبهشتگان می توان به شهرهای یزد، کرمان، تهران، شیراز و اصفهان اشاره نمود.